Sinds begin 2012 geef ik op de Saxion Hogeschool in Deventer en Enschede voedingslessen aan 3e jaars, HBOV-ers, Maatschappelijk Werkers, Fysiotherapeuten en Podotherapeuten, die de minor Complementaire Zorg hebben gekozen. 95% van de leerlingen zijn verpleegkundigen in spé, de leeftijd varieert zo tussen de 18-25 jaar schat ik, met een paar uitschieters naar boven.
Raar hè, dat voeding tegenwoordig in de opleiding van verpleegkundigen tot de complementaire zorg behoort. In mijn tijd…..behoorde het vak dieetleer tot de reguliere basislessen. Voeding is verworden tot een bijzaak.
Opdracht van de school was: ‘het overbrengen van verschillende voedingspatronen en de invloed die dit kan hebben op de leerling zelf, het milieu, de dieren, de patiënten’. Een mooie opdracht dus. Ik was erg enthousiast omdat ik het zelf namelijk belangrijk vind me te verdiepen in voeding en wat goede voeding voor onze gezondheid en tijdens ziekte kan betekenen. Ik had min of meer een idealistisch visioen van allemaal enthousiaste leerlingen die heel graag actief mee wilden doen aan deze lessen. Ze hebben er tenslotte ook nog zelf voor gekozen!
Deze voedingslessen zijn voor mij echte levenslessen geworden! Na de eerste lesdag wilde ik er al de brui aan geven (net als mijn voorgangers). Niets enthousiast, niets actief, niets inspirerend. Gapende leerlingen, bezig met mobieltjes, regelmatig te laat komend, of juist veel eerder weg moetend, niet meedoen aan de stellingen en discussies die ik uit wil lokken, niet geïnspireerd, kortom weinig respons.
Wat ik helemaal ongelooflijk vind, is dat velen de lessen helemaal niet voorbereiden. Leerlingen hebben tegenwoordig een ‘Blackboard’ (elektronische leeromgeving) waarop ze de opdrachten die ze voor een les moeten maken kunnen vinden en uitvoeren. Dan sta je daar als gastdocent voor een klas met onvoorbereide leerlingen. Er zit namelijk niks ‘moeten’ aan, geen verplichtingen, geen toetsing, dus er hangt ook niets van af. Ergo: je hoeft niets te doen. Respectloos naar je gastdocent toe, vind ik.
Maar wat ik vind doet er niet zoveel toe, en Ja, dat was schrikken die eerste lessen, ik was verbijsterd en ook boos. Ik moet namelijk wel de lessen voorbereiden, dit kost me minstens 4-6 uur en dat geheel en al voor nop. Alleen de gegeven lesuren mag ik declareren voor een bedrag welke niet in overeenstemming is met de energie en de kwaliteit die er in is gestoken.
Ik heb mijn verwachtingen dan ook teruggeschroefd tot nul. Dan is lesgeven ook nog leuk, niet onbelangrijk namelijk. En toch zijn er dan nog elke les opmerkingen van leerlingen die me doen schrikken, verwarren, boos- of verdrietig maken of die ik verbijsterend vind:
“Dat er in Derdewereldlanden elke dag duizenden kinderen van honger of dorst sterven doordat wij maar meer en meer blijven nuttigen in onze Westerse Wereld, dat is hun eigen schuld, want ze hebben echt heel veel geld hoor, ze gebruiken het alleen niet op de goede manier, dus dat wij nu daarom minder vlees (als voorbeeld) moeten gaan eten dat is onzin”. Spijkerhard! Deze verpleegkundige in spé, die overigens wel de komende jaren aan uw of mijn bed zou kunnen staan. Ik denk dan nog wel, ‘oké ze is nog heel erg jong, nog erg zwart-wit denkend’, maar dan nog is deze opmerking minstens schrikbarend.
En in elke les is er de volgende opmerking: “Denkt u nou echt dat het een verschil maakt voor (bijvoorbeeld) het milieu als ik 1 dag in de week minder vlees zou gaan eten, dat is toch een druppel op de gloeiende plaat?”. Tja, so what? Dan doe je dus nooit iets in het leven, blijft alles bij het oude, wacht je altijd maar af, initiatiefloos? En zou je omdat je hart er misschien om vraagt dit gewoon toch kunnen doen? En zou het dan misschien zo kunnen zijn dat er best meer mensen bereid zijn een stap te zetten, wij zijn namelijk niet alleen op deze wereld. Het is niet IK maar WIJ!.
En ik blijf me verbazen over de voedingsonwetendheid, misschien is een beter woord ongeïnteresseerdheid. Nu ben ik ook niet Roomser dan de Paus, op die leeftijd wist ik ook minder van voeding dan nu, maar dat meer dan de helft niets wist over de vleesschandalen van de afgelopen week (fraude met soorten vlees en de E-coli(poep) bacteriën), dat is bijna niet te rijmen met alle sociale media die ze ter beschikking hebben. Wat doen ze ermee?
Als ik de meesten zo beluister zijn ze helemaal niet bereid hun voedingspatroon te veranderen als dit beter zou zijn voor hun gezondheid, het milieu, voor andere mensen of voor de dieren. Voeding moet goedkoop zijn, makkelijk, moet je niet teveel over nadenken (‘Ja, als ik nou ook nog bezig moet zijn met het milieu, dan heb ik helemaal nergens meer tijd voor’, terwijl voeding en milieu natuurlijk hand in hand gaan), niet anders doen dan anderen (‘Mijn vriend/moeder/ vader ziet me aankomen als ik een dag geen vlees zou willen eten’) en vooral lekker.
Met dit laatste ben ik het trouwens volmondig eens! Voor de rest regeert de angst voor het onbekende, voor verandering van spijs, voor het missen van iets (wat misschien best gemist kan worden…), het automatisme en de onwetendheid.
Allemaal heel menselijke gewoonten, die heel herkenbaar zijn, niet alleen bij deze leerlingen, maar ook bij volwassenen. En ook heel herkenbaar in mijzelf, zeker nu , nu ik van deze lessen zoveel leer van mijn eigen gevoelens, oordelen en emoties…
